Bezpiecznik topikowy – co to takiego?
Bezpiecznik topikowy jest prostym, lecz niezwykle ważnym urządzeniem, którego zadaniem jest ochrona układu lub instalacji elektrycznej przed przeciążeniem lub zwarciem. Powoduje on przerwanie ciągłości obwodu, gdy natężenie płynącego w nim prądu przekroczy pewną skrajną wartość. Jedne z pierwszych bezpieczników topikowych pojawiły się już końcem XIX wieku. Pełniły ważną funkcję w pierwotnych instalacjach elektrycznych – stanowiły ochronę przed pożarami oraz uderzeniami piorunów.
Budowa oraz zasada działania bezpiecznika topikowego są bardzo proste. Jego zasadniczym elementem jest umieszczony wewnątrz przewodnik – drut topikowy o odpowiednio dobranym przekroju. Płynący przez niego prąd powoduje jego nagrzewanie się – tym bardziej, im większa jest wartość tego prądu. Gdy natężenie wzrośnie za bardzo, drut pod wpływem temperatury ulega stopieniu i obwód zostaje przerwany. Można zatem powiedzieć, że bezpiecznik jest pewnego rodzaju „słabym punktem” celowo zamieszczonym w układzie, aby ochronić jego pozostałe elementy przed skutkami przeciążenia.
W zależności od zastosowania do wyboru mamy różne typy obudowy, rozmiary i kształty bezpieczników. Często obudowa jest wykonana ze szkła lub bezbarwnego tworzywa – dzięki temu można łatwo rozpoznać, czy bezpiecznik jest sprawny, czy przepalony. Jednym z najczęściej spotykanych typów są bezpieczniki szklane – w postaci rurki zakończonej obustronnie metalowymi stykami, o wymiarach 5x20mm lub 6,3x32mm. Z kolei w domowych instalacjach elektrycznych powszechnie stosowane były niegdyś ceramiczne wkładki topikowe, mocowane w gwintowanych gniazdach. Obecnie zostały jednak w większości zastąpione przez nowoczesne wyłączniki nadprądowe.
Jak dobrać odpowiedni bezpiecznik do mojego urządzenia?
Aby bezpiecznik mógł skutecznie ochronić urządzenie, należy odpowiednio dobrać jego parametry. Najważniejszym z nich jest prąd znamionowy – jest to wartość natężenia, po której przekroczeniu bezpiecznik odcina przepływ prądu. Maksymalny pobór prądu naszego układu powinien mieścić się w zakresie prądu znamionowego bezpiecznika z pewnym zapasem.
Równie istotna jest charakterystyka zwłoczności bezpiecznika. Decyduje ona o tym, jak szybko bezpiecznik ulegnie spaleniu po przekroczeniu wartości znamionowej prądu. Do dyspozycji mamy bezpieczniki zwłoczne, średniozwłoczne, szybkie oraz superszybkie. Nie jest to jednak jedyny parametr, który decyduje o szybkości reakcji – bezpiecznik zadziała tym szybciej, im bardziej przekroczony jest jego prąd znamionowy. W przypadkach, gdy wartość prądu przekroczona jest nieznacznie, czas do odcięcia może wynosić nawet kilkanaście minut. Warto zatem zapoznać się z danymi w karcie katalogowej, w szczególności z tabelą bądź wykresem zależności czasu zadziałania bezpiecznika od natężenia prądu.
W momencie przepalenia się topika dochodzi do powstania łuku elektrycznego. Łuk ten nadal przewodzi prąd, dodatkowo przedłużając czas odcięcia. Z tego powodu istotna jest także zdolność wyłączania bezpiecznika. Jest to maksymalna wartość natężenia prądu, jaką bezpiecznik jest w stanie bezpiecznie rozłączyć. Mowa tutaj o sytuacjach, w których łuk elektryczny mógłby trwać zbyt długo lub mogłoby dojść do innych niekontrolowanych zdarzeń – na przykład zniszczenia bezpiecznika. Wartość ta jest zazwyczaj wielokrotnie wyższa niż prąd znamionowy, typowo mieszcząc się w zakresie od dziesiątek do tysięcy amperów. Konstrukcje niektórych bezpieczników, zwłaszcza tych przeznaczonych do pracy z wyższymi napięciami, mają za zadanie jak najszybciej ugasić łuk. Przykładem mogą być bezpieczniki wypełnione proszkiem (piaskiem kwarcowym) lub płynem, a także bezpieczniki wydmuchowe.
Należy pamiętać, że bezpieczniki topikowe są jednorazowe. Po spełnieniu swojego zadania bezpiecznik nie nadaje się do ponownego użycia i należy go wymienić. Z tego powodu zalecane jest stosowanie gniazd bezpiecznikowych, pozwalających na pewne zamocowanie bezpiecznika w urządzeniu, a także jego szybką wymianę. W naszym katalogu produktów znajdziecie duży wybór najwyższej jakości gniazd bezpiecznikowych, z montażem na PCB, na przewód lub do obudowy urządzenia. Zachęcamy również do zapoznania się z naszą ofertą bezpieczników topikowych oraz polimerowych, a także do zadawania pytań poprzez formularz kontaktowy na naszej stronie.
